Η Αθήνα παράδειγμα για Ευρωπαϊκές Μητροπόλεις στις μεικτές χρήσεις χώρων

Μήπως πρέπει να δούμε την πόλη αλλιώς

Κάθε κουβέντα που κάνει κάποιος με τον Γιάννη Πολύζο είναι διαφωτιστική για την Αθήνα, την πολεοδομία της, τις συγκοινωνίες της. Πόσο μάλλον όταν ο υπογράφων αυτό το κείμενο,  συζητά μαζί του για το αύριο αυτής της χαοτικής πόλης, της πόλης μας, της Αθήνας.

Ο Γιάννης Πολύζος κατά την άποψη μου είναι ο γκουρού της πολεοδομίας της Αθήνας. Γνωρίζει τόσα όσο λίγοι, έχει δεκαετίες εμπειρίας, είναι φαν της Γαλλικής κουλτούρας και μεγάλος γνώστης της Ευρωπαϊκής αντίληψης περί πόλεων.

 

Έτσι όταν η κουβέντα έρχεται για το μέλλον της πόλης σε σύγκριση με εκείνες άλλων πόλεων με αιφνιδιάζει. «Η Αθήνα μέσα από την χαοτική της ανάπτυξη κατάφερε αυτό που άλλες πόλεις της Ευρώπης δεν έχουν σήμερα. Τη μεικτή χρήση χώρων. Φυσικά αυτό δεν έγινε οργανωμένα και με σχέδιο αλλά προέκυψε μέσα από την αστική οικοδόμηση της Αθήνας και αυτό μεταλαμπαδεύτηκε και στις άλλες πόλεις της χώρας».

Και συνεχίζει: «Στην Ευρώπη από τη δεκαετία του 1950 και μετά οργανώθηκαν οι πόλεις με ξεχωριστή χρήση. Άλλες περιοχές είναι καθαρά εμπορικές, άλλες καθαρά οικιστικές, άλλες βιομηχανικές, βιοτεχνικές κλπ.»

«Αυτό όμως δημιούργησε ένα μοντέλο δύσχρηστο. Στις οικιστικές περιοχές των προαστίων, όταν φτάσεις δεν υπάρχει σε κοντινή απόσταση ένα εμπορικό κατάστημα π.χ για τσιγάρα. Έχοντας οργανωμένες περιοχές και χρήσεις όλα γίνονται με τους πολίτες να πρέπει να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις καθημερινά προς τη δουλειά, για ψώνια, για αναψυχή και επιστροφή στο σπίτι. Αυτό είναι το μοντέλο που οδήγησε σε διάχυση των πόλεων.»

 «Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε ατελείωτες ανάγκες για  συγκοινωνίες, για μεγάλα δίκτυα, οδικά και σιδηροδρομικά που συνεχώς πρέπει να επεκτείνονται. Αντίθετα στην Αθήνα η –μη οργανωμένη- ανάπτυξη μεικτών χρήσεων, σήμερα αποδεικνύεται πολύ πιο χρηστική, πολύ πιο σωστή για τους ίδιους τους κατοίκους.»

Απορώ και ρωτώ: Δηλαδή η Αθήνα χωρίς να το ξέρει, δημιουργεί την μελλοντική εικόνα των Ευρωπαϊκών πόλεων;

 « Κατά κάποιο τρόπο ναι απαντά ο Γιάννης Πολύζος. «Πλέον όπως βλέπουμε γίνονται παρεμβάσεις με απαραίτητη προϋπόθεση τη μεικτή χρήση. Δρόμοι γίνονται πεζόδρομοι, αλλά έχουν πρόσβαση τα αυτοκίνητα –μικρή φυσικά-, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, υπάρχει εμπορική κίνηση. Δεν κάνεις ένα πεζόδρομο που δεν εξυπηρετεί τίποτα γιατί απλά θα ερημώνει πολλές ώρες την ημέρα.»

Πως μπορεί η κερδίσει η Αθήνα από αυτή τη στροφή σε μεικτές χρήσεις και να γίνει παράδειγμα προς μίμηση στην Ευρώπη από παράδειγμα προς αποφυγή που όλοι θεωρούμε πως είναι σήμερα, ρωτώ και απαντά ευθέως : «Με το μοντέλο πολυλειτουργικότηττας που έχει τώρα έχει κάνει το πρώτο μεγάλο βήμα. Είναι μία πόλη με ζωντάνια έστω και αν ακολούθησε ένα τυχαίο παράδειγμα ανάπτυξης. Ωστόσο πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Μετρό και Τραμ πρέπει να καλύψουν την πόλη. Με το Τραμ αυτό μπορεί να γίνει πιο φθηνά καθώς έχει το 1/8 του κόστους του  Μετρό».

Με εντυπωσιάζει η αντίληψη του. Πάντα θεωρούσα την Αθήνα άσχημη, μία πόλη με κακές εικόνες, με κακή διαχείριση των χώρων της. Όμως η εμπειρία του Γιάννη Πολύζου με κάνει να ελπίζω πως τελικά δεν ζούμε σε τόσο άσχημη πόλη. «Γίνονται προσπάθειες για μεγάλες παρεμβάσεις αυτή την εποχή» λέει και συνεχίζει, «ανάπλαση Πανεπιστημίου, φαληρικού όρμου. Μετά πάμε να ενώσουμε βορρά και νότο με αναπλάσεις και Τραμ σε Συγγρού και Πατησίων. Μαζί με την Πειραιώς μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα νοητό δακτύλιο ήπιας κυκλοφορίας που να περιλαμβάνει την Πειραιώς, μέρος της Ποσειδώνος, τη Συγγρού, την Πανεπιστημίου και να φτάνει Ομόνοια.»

Δηλαδή ενώνουμε την Αθήνα με τον Πειραιά με ένα δίκτυο Τραμ το οποίο θα δημιουργεί ένα συνεχή κύκλο απρόσκοπτης συγκοινωνίας, διαπιστώνω.  «Φυσικά» μου απαντά, «τα κυκλικά δίκτυα έχουν πάντα μεγάλη αξία στις μετακινήσεις μέσα στην πόλη».

Τον ξαναγυρνώ στην αρχή της κουβέντας μας και του λέω πως μου φαίνεται απίστευτο η Αθήνα να έχει διαλέξει ένα μοντέλο μεικτής χρήσης που τώρα στην Ευρώπη αναζητείται για να ξαναγυρίσουμε στις «συμπαγείς πόλεις» που είναι το νέο moto των Ευρωπαϊκών πόλεων.  «Η Αθήνα έχει μεγάλες δυνατότητες και μπορεί να γίνει παράδειγμα για άλλες πόλεις της Ευρώπης. Όμως χρειάζεται ένα πλάνο με πολιτική υπέρ των ΜΜΜ, να γίνουν οι προγραμματισμένες παρεμβάσεις και να οργανωθούν νέες. Αν μείνουμε εδώ, τότε θα γίνουμε και πάλι ακόλουθοι των εξελίξεων στην υπόλοιπη Ευρώπη.»

Τελικά η προοπτική που μπορεί να έχει η πόλη δεν είναι και τόσο μίζερη. Μέσα στο χαοτικό της περιβάλλον έχει και τα καλά της. Η αλήθεια είναι ότι αν θέλει κάποιος στα προάστια της πόλης να αγοράσει τσιγάρα ή ψωμί θα βρει σε λίγες δεκάδες μέτρα από το σπίτι του. Επίσης πρόσφατα ακούγοντας Ιταλούς τουρίστες να μιλούν για την Αθήνα είπαν στο αεροδρόμιο φεύγοντας «ciao Atene , eri bellissima , torneremo presto”, δηλαδή «γεια σου Αθήνα, ήσουν όμορφη, θα ξανάρθουμε σύντομα».

Φεύγοντας από το γραφείο του Γιάννη Πολύζου άρχισα να βλέπω την Αθήνα «αλλιώς». Τελικά το πιο ταιριαστό moto  για την πόλη μας είναι το Rethink Athens, εφαρμόστε το!

Νίκος Καραγιάννης-ypodomes.com

ΥΓ. Ο Γιάννης Πολύζος είναι Αρχιτέκτων - Πολεοδόμος Καθηγητής στη Σχ. Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, Διευθυντής στο Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ

Πηγή: YPODOMES.COM